ਨੌਜਵਾਨ ਪੈਂਫਲਟ ਲੜੀ 4 'ਚੋਂ—ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ

ਇਹੋ 

ਜਿਹਾ 

ਸੀ 

ਸਾਡਾ 

ਪਿਰਥੀ!

ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ 'ਚ

18 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ ਉਪਰ ਸਦਾ ਲਈ ਇਕ ਜ਼ਖਮ ਬਣ ਕੇ ਉੱਕਰੀ ਗਈ ਹੈ। 18 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਇਸ ਹਨ•ੇਰੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹਨ•ੇਰੇ ਦੇ ਅੰਨ•ੇ ਵਣਜਾਰਿਆਂ ਨੇ, ਆਪਣਾ ਆਪ ਜਲਾ ਇਹਨਾਂ ਹਨੇ•ਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀ ਤੇ ਚਾਨਣ ਦੀ ਲੋਅ ਵੰਡਦੀ ਇਕ ਸੂਹੀ ਲਾਟ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਨਿਗਲ ਲਿਆ। ਇਹ ਸੂਹੀ ਲਾਟ ਸੀ, ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ। ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਰਾਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਸ਼ਨਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਪਿਓ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ, ਆਪਣੇ ਜੁਆਨ ਵਲਵਲਿਆਂ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਚਾਅ ਮਲਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਇਸ ਲਾਟ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜ•ਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਆਖਰ 18 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਲਹੂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਤਿੱਪ ਵੀ ਇਸ ਲਾਟ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ, ਇੱਕ ਭੰਬੂਕਾ ਬਣ ਕੇ ਮੱਚਿਆ ਅਤੇ ਜਾਬਰ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਚਾੜ•ੇ ਮਖੌਟਿਆਂ ਨੂੰ ਲੂੰਹਦਾ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖੂਨੀ ਅਤੇ ਫਾਸ਼ੀ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਵੇਂ ਬੇਪੜਦ ਕਰ ਗਿਆ।

ਸਿਰੇ ਦਾ ਸਿਰੜੀ ਤੇ ਅਣਥਕ ਮਾਲੀ ਸੀ, ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ! ਜੀਹਨੇ 70-71 ਦੇ ਚੰਦਰੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਪੁਲਸੀ ਕਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸ਼ੂਕਦੀਆਂ ਘਣਘੋਰ ਘਟਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ, ਅਣਖੀ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ ਖੂਨ ਨਾਲ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਰੰਗੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਲਹੂ ਭਿੱਜੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਲਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹਨੂੰ ਮੁੱਢ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੜੋਂ ਉਖਾੜ ਦੇਣ ਲਈ ਝੁਲਦੇ ਜਬਰ ਦੇ ਮਾਰੂ ਝੱਖੜਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਇਸ ਬੂਟੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣੇ ਵਰਗੇ ਸਿਰਲੱਥਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਦੀ ਵਾੜ ਕੀਤੀ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਿਤਾਂ ਲਈ ਮੌਤ ਨੂੰ ਟਿੱਚ ਜਾਣਦਾ ਅਜਿਹਾ ਬਹਾਦਰ ਜਰਨੈਲ ਸੀ, ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ! ਜੀਹਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਗੈਰਤੇ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਅੰਨ•ਾ ਜ਼ਬਰ ਢਾਹ ਰਹੇ, ਹੱਕ ਸੱਚ ਲਈ ਉੱਠੀ ਹਰ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਖੂਨ 'ਚ ਡੋਬਣ 'ਤੇ ਤੁਲੇ ਅਤੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਿੱਕ ਉੱਤੇ ਤਾਕਤ ਦੇ ਨਸ਼ੇ 'ਚ ਚੰਘਿਆੜ ਰਹੇ ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਪਾਲਤੂ ਪੁਲਸ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਰ ਨੂੰ ਟਿੱਚ ਜਾਣਦਿਆਂ ਕਾਲਜਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇਲ• ਖਾਨੇ ਬਣਾ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਅਣਖ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਦਰੜ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮਾਂ ਵਰਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੋਖੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਘੂਰੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਰੋਹਲੀ ਗਰਜ ਨਾਲ 'ਜੈ ਸੰਘਰਸ਼' ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਾਬਰ ਹਾਕਮਾਂ, ਭੂਸਰੇ ਪੁਲਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੋਖੀ ਵਿਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ, ਧੌਸਾਂ ਤੇ ਘੁਰਕੀਆਂ ਦੇ ਜੁਆਬ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਰੋਹ ਭਰਿਆ ਫੌਲਾਦੀ ਮੁੱਕਾ ਤਣਦਿਆਂ, ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਦਲੇਰਾਨਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਐਲਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਐਲਾਨ ਬਦਲੇ ਹਕੂਮਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਰਖਰੀਦ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਢਾਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਹਿਰ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਦਾਅ ਉੱਤੇ ਲਾ, ਇਹਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਕ ਸੱਚ ਦੇ ਸੰਗਰਾਮ ਦੀ ਅਮਾਨਤ ਸਮਝ, ਬੇਖੌਫ਼ ਹੋ ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਹਿਨਾਉਣ ਵਿਚ ਜੁਟ ਗਿਆ।

ਤੇ ਫਿਰ ਡਰ ਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਉਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਵੀ ਲਲਕਾਰ ਬਣਕੇ ਗੂੰਜਦੇ 'ਜੈ ਸੰਘਰਸ਼' ਅਤੇ 'ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ ਜਿੰਦਾਬਾਦ' ਦੇ ਰੋਹਲੇ ਨਾਹਰਿਆਂ ਨੇ ਸਿਰ ਸਿੱਟ ਕੇ ਜਿਉਂ ਰਹੇ ਅਤੇ ਭੈ ਭੀਤ ਚਿਹਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਫੂਕ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਆਸ ਦੀ ਚਿਣਗ ਜਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਲਾ ਮਰਦਪੁਣਾ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਵੀ ਅੰਗੜਾਈ ਲੈ ਉੱਠਿਆ। ਇੰਜ ਜਾਬਰ ਹਾਕਮਾਂ ਨਾਲ ਪਿਛਲੇ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਚੁਕਾਉਣ ਤੇ ਜਬਰ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੇ ਇਹਨਾਂ ਜਾਗੇ ਹੋਏ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਾਬਰਾਂ, ਬੁੱਚੜਾਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੋਖੀ ਵਿਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਉਤੇ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ, ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਦੇ ਝੰਡੇ ਦੁਆਲੇ ਜੁੜਦਾ ਗਿਆ। ਜਾਬਰਾਂ, ਬੁੱਚੜਾਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੋਖੀ ਵਿਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਉੱਤੇ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਦੇ ਸੂਹੇ ਪਰਚਮ ਨੂੰ ਗੱਡ, ਪੁਲਸੀ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਅੱਗੇ ਬੇਵੱਸ ਹੋਈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੇਧ ਲਈ ਤਰਸ ਰਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜੁਆਨੀ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਨ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਣ ਵਾਲਾ ਚਿਰਾਗ਼ ਸੀ—ਸਾਡਾ ਰੰਧਾਵਾ!

. . . ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਸੱਚਾ ਸੁੱਚਾ ਰਹਿਨੁਮਾ ਸੀ ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ! ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਅਣਖ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਦਾ ਜਿਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ ਸਾਡਾ ਪਿਰਥੀ। ਉਹਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੰਗਾਂ ਲਈ ਦਲੇਰਾਨਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਲੜੇ ਤੇ ਜਿੱਤੇ। ਹਰ ਤਰ•ਾਂ ਦੀ ਗੁੰਡਾਗਰਦੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੋੜ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਸੀ ਜਬਰ ਦਾ ਬੁਥਾੜ ਭੰਨਿਆ। ਹੰਕਾਰੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗੋਡਣੀਆਂ ਲੁਆਈਆਂ। ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਅਣਖ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਕਾਲਜਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹਸਤੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚੰਗੇਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬੇਅੰਤ ਰਿਆਇਤਾਂ ਅਤੇ ਖੁੱਲ•ਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕੇ ਹਾਂ। ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਪੁਲਸੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦਾ ਦਾਬਾ ਤੇ ਤਹਿਕਾ ਤੋੜਨ 'ਚ ਸਫ਼ਲ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਾਲੋਂ ਪਿਆਰੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਤੇ ਇਹਦੇ ਦਿਲ ਤੇ ਦਿਮਾਗ ਪਿਰਥੀਪਾਲ ਰੰਧਾਵੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਅਸੀਂ ਅਣਖ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੰਗਰਾਮੀ ਤੇ ਮਿਸਾਲੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਪਾਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਹੋਰਨਾਂ ਤਬਕਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਰਾਹ ਦਰਸਾਵਾ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।

ਇੰਜ ਬੇਹੱਦ ਕਸੂਤੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਨੂੰ ਖੜ•ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਝੱਖੜ ਝੋਲਿਆਂ 'ਚ ਇਹਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਸਾਨੂੰ ਅਣਖ ਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲ, ਹੋਰਨਾਂ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਤਬਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ ਪਕੇਰੀਆਂ ਕਰਕੇ ਸੰਗਰਾਮੀ ਏਕੇ ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਸੰਗਰਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਪਿਰਤਾਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਜਮਹੂਰੀ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਡਟਵਾਂ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਜਨਤਕ ਜਮਹੂਰੀ ਲਹਿਰ 'ਚ ਸੰਗਰਾਮੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ—ਗੰਭੀਰ, ਸੂਝਵਾਨ ਹੋਣਹਾਰ ਤੇ ਨਿਧੜਕ ਆਗੂ ਸੀ—ਪਿਰਥੀਪਾਲ ਰੰਧਾਵਾ।

ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣਾਂ ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਸਾਡਾ ਮਹਿਬੂਬ ਨੇਤਾ ਬਣਿਆ, ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ 'ਚ ਸਮਾਇਆ ਤੇ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘਾਈਆਂ 'ਚ ਉਤਰਿਆ ਇਹ ਮਹਾਨ ਆਗੂ ਲੋਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤਾਕਤਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰਾਤਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਹਰਾਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਭੂਤ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਰੜਕਦਾ ਇੱਕ ਰੋੜ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਜੇ ਹੌਲ ਪਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ ਸੀ। ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਾਤ 'ਚ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਪਿਰਥੀ ਦੀ ਹੋਂਦ, ਪਿਰਥੀ ਦੀ ਸੋਚ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਮੌਤ ਸੀ। ਇਸ 'ਬਲਾ' ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਬਰ ਤਸ਼ੱਦਦ ਤੇ ਫ਼ਰੇਬੀ ਚਾਲਾਂ ਦੇ ਯਤਨ ਨਾਕਾਮ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਆਖ਼ਰ ਉਹਨਾਂ ਅੰਨ•ੀ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਕਰਿਝਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਪਾਲਤੂ ਗੁੰਡਿਆਂ ਰਾਹੀਂ, ਇਸ ਗੜ•ਕਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਖਾਮੋਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਖੂਨੀ ਕਾਰਾ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਸ ਜਾਏ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰ•ਾਂ ਕੋਹ ਕੋਹ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਇਸ ਆਗੂ ਪ੍ਰਤੀ ਤੇ ਇਸ ਰਾਹ ਤੇ ਤੁਰਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਜੁਝਾਰੂ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਅੰਨ•ੀ ਨਫ਼ਰਤ ਤੇ ਵਿਹੁ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤਾਕਤਾਂ ਨਾਲ ਬੇਖੌਫ਼ ਹੋ ਕੇ ਭਿੜਦਾ ਆਖਰ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਦੇ ਸੂਹੇ ਪ੍ਰਚਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਾੜ•ੇ ਖੂਨ ਸੰਗ ਹੋਰ ਗੂੜ•ਾ ਕਰ ਗਿਆ—ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੈ ਪਿਰਥੀ! . . . 

ਪਿਰਥੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਮੌਕੇ ਅਗਸਤ 1979 ਦੇ

''ਜੈ ਸੰਘਰਸ਼'' ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ 'ਚ ਛਪੀ ਲੰਬੀ ਲਿਖ਼ਤ 'ਚੋਂ